Wróć 
Zdrowie psychiczne seniorów – różnice systemowe Zdrowie psychiczne seniorów – różnice systemowe
- W Skandynawii zdrowie psychiczne osób starszych jest traktowane jako naturalna część polityki społecznej. Oznacza to, że wsparcie psychologiczne dostępne jest na poziomie lokalnym, często bez konieczności specjalnego skierowania – wyjaśnia Aleksandra Matuszek z psychoterapia online besure.
W Polsce sytuacja wygląda inaczej. Choć świadomość potrzeby wsparcia psychicznego dla seniorów rośnie, dostęp do specjalistów – zwłaszcza poza dużymi miastami – nadal bywa ograniczony.
Aktywność społeczna jako profilaktyka
Jednym z kluczowych elementów skandynawskiego podejścia jest aktywizacja seniorów.
- Seniorzy są tu bardziej aktywni, zarówno fizycznie, jak i społecznie – co samo w sobie działa profilaktycznie wobec problemów psychicznych. Często angażują się w wolontariat, tworzą stowarzyszenia, a ich niezależność, także finansowa, daje im większe poczucie sprawczości – zauważa psychoterapeutka.
W Polsce nadal wiele osób starszych doświadcza marginalizacji, choć sytuacja powoli się poprawia.
Pomoc psychologiczna – bez tabu i barier
W Skandynawii korzystanie z pomocy psychologa nie jest stygmatyzowane.
- Psycholog to nie 'ostatnia deska ratunku’, tylko część opieki codziennej, zwłaszcza w domach dziennego pobytu czy ośrodkach zdrowia.
W Polsce nadal pokutuje przekonanie, że psycholog to opcja „na końcu drogi”, a seniorzy często nie szukają pomocy z powodu wstydu, braku informacji lub ograniczeń finansowych.
Samotność seniorów – wspólny problem, różne oblicza
Samotność to problem obecny zarówno w Polsce, jak i w Skandynawii. Jednak różni się jego charakter:
- W Polsce samotność często ma charakter dosłowny. Starsze osoby mieszkają same, w oddaleniu, czasem bez dostępu do usług. W Danii, mimo lepszych warunków materialnych, seniorzy też bywają samotni – nacisk na niezależność może oznaczać mniejszy codzienny kontakt z rodziną.
Podobne zjawiska obserwuje się w Norwegii i Szwecji, gdzie izolacja może być efektem życia w rozproszeniu lub świadomego wyboru prywatności.
Skandynawskie rozwiązania przeciw izolacji
Przykładem skutecznych działań jest teleopieka – rozwijana np. w Norwegii.
- Jedna z jej funkcji to przypominanie o ważnych wydarzeniach, jak urodziny bliskich czy zaplanowane spotkania – co pomaga utrzymać więzi społeczne.
Seniorzy mogą też brać udział w wirtualnych spotkaniach, grupach wsparcia czy zajęciach edukacyjnych online. W Danii popularne są usługi opieki domowej (hjemmepleje), a także międzypokoleniowe programy społeczne.
Opieka rodzinna vs. systemowa
- W Polsce opieka nad osobą starszą jest często obowiązkiem rodziny, czasami nawet kosztem pracy zawodowej. W Skandynawii model jest bardziej profesjonalny – to gmina organizuje pomoc, a opiekę sprawują wykwalifikowani pracownicy.
Seniorzy w Danii często mają realny wpływ na wybór usług i ich autonomia jest silnie chroniona.
Jakie rozwiązania warto wdrożyć w Polsce?
Aleksandra Matuszek wskazuje trzy główne kierunki:
- Rozwój opieki domowej i dziennych ośrodków.
- Wykorzystanie technologii wspierającej samodzielność.
- Aktywne włączanie seniorów w decyzje dotyczące ich opieki.
W Polsce rośnie liczba programów lokalnych i rozwijają się środowiskowe domy samopomocy – to dobry krok w stronę skandynawskiego modelu.
Seniorzy na rynku pracy
W Skandynawii starsze osoby często pracują z wyboru, nie z konieczności – mają do dyspozycji elastyczne godziny, zachęty podatkowe i programy aktywizacyjne.
W Polsce seniorzy napotykają jeszcze na wiele barier: stereotypy, brak elastycznych ofert, czy problemy zdrowotne.
Jak zachęca się seniorów do aktywności?
- Organizowane są kursy, sieci wolontariatu, a także specjalne programy 'aktywnego starzenia'. W Danii starsze osoby pomagają w szkołach, bibliotekach, prowadzą zajęcia – to buduje ich poczucie sensu i przynależności.
Najczęstsze problemy psychiczne i wsparcie
Seniorzy w Polsce i Skandynawii zmagają się z podobnymi problemami – depresją, zaburzeniami lękowymi, demencją. Różni się jednak podejście do diagnozy.
- W Polsce depresja osób starszych często pozostaje niezdiagnozowana. Seniorzy skarżą się na 'ból’ czy 'osłabienie’, a nie mówią wprost o złym samopoczuciu psychicznym. W Skandynawii system działa sprawniej – diagnoza i leczenie odbywają się szybciej.
Kluczem jest integracja usług – psycholog jako część zespołu opieki, grupowe formy terapii jak arteterapia czy muzykoterapia i lokalna dostępność pomocy.
Czy Polska może czerpać z doświadczeń Skandynawii?
- Polski system wsparcia dla seniorów mógłby zyskać na wdrożeniu kilku kluczowych rozwiązań stosowanych w krajach skandynawskich, takich jak większa dostępność usług opiekuńczych w lokalnych społecznościach, promowanie aktywności seniorów i integracja technologii w codziennej opiece.
Te inspiracje z północy mogą znacząco poprawić jakość życia polskich seniorów i pomóc w likwidacji barier dostępu do wsparcia psychicznego.
